“သမိုင္းထဲကပဋိပကၡ ပစၥကၡႏိုင္ငံရီးဖိႏွိပ္မွဳနန္ ့ ရခိုင့္အနာဂတ္ရွင္သန္ရီး”

                               

                “သမိုင္းထဲကပဋိပကၡ ပစၥကၡႏိုင္ငံရီးဖိႏွိပ္မွဳနန္ ့ ရခိုင့္အနာဂတ္ရွင္သန္ရီး”
              ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••  

          ရခိုင္နန္ ့ဗမာၾကားမွာ ျဖစ္ပါလတ္ေတ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာ့သုံးဆယ္ေက်ာ္ႏိုင္ငံရီးပဋိပကၡကို 

ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သေဘာေပါက္ နားလည္ပနာ အေျဖရွာလာႏိုင္ဖို ့က အတိတ္ ပစၥဳပၺန္နန္ ့အ 

နာဂတ္မွာပါ ျဖစ္လာႏိုင္ေရ အေၾကာင္းအရာတိကို ထည့္သြင္းစိုင္းစားဖို ့လိုအပ္နိန္လီဖို ့ထင္ေရ။ 

သမိုင္းထဲကပဋိပကၡကို ျခီရာခံၾကည့္ရေက ေအဒီ ၁၁၀၃ ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ျပည္အရွိဖက္က ၀င္ပါလတ္ 

ကတ္ေတ ပ်ဴရို ့စြာ ရကၡမ႑ိဳင္ သီရိဂုတၱကုန္းေတာ္ထက္က မဟာမုနိစက္ကို မီးတိုက္ဖ်က္ဆီးပစ္ခ

ကတ္ေတ။ ေဒပ်ဴလူမ်ိဳးစြာ တိဘက္ကုန္းျပင္ျမင့္ကဆင္းပါလတ္ေတ လူမ်ိဳးတိနန္ ့ေရာလားပနာ ဗမာ 

(၀ါ) ျမန္မာ ျဖစ္ပါလတ္ေတ။

      ေအဒီ ၁၄၀၆ ခုႏွစ္မွာ အင္း၀ဘုရင္ မင္းေခါင္၏ဗမာတပ္တိစြာ ရခိုင္ဘုရင္ နရမိတ္လွ နန္းစိုက္

ေတ ေလာင္းၾကက္ျမိဳ ့ကို ၀င္တိုက္လို ့ ရခိုင္ဘုရင္ ထြက္ျပီးခရေရ။ ေလာင္းၾကက္ျမိဳ ့ကို သိမ္းျပီးေက

 ဗမာဘုရင္မင္းေခါင္၏သားမက္ အေနာ္ရထာမင္းေစာနန္ ့သမီးျဖစ္ေတ ေရႊျပည္ခ်မ္းသာကို  

အုပ္ခ်ဴပ္ခိုင္းထားေရ။ ေအသူရို ့ ဗမာအုပ္ခ်ဴပ္ရီးစြာ အလြန္တရာ ဆိုးသြမ္းလြန္းေၾကာင္းကို 

သမိုင္းမွတ္တမ္းတိမွာ ဖတ္ရေရ။ ေအဒီ ၁၄၃၀ ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ဘုရင္ နရမိတ္လွစြာ ဂစၦပနဒီျမစ္ဖ်ားမွာ

လူသူလက္နက္အင္အားစုေဆာင္းျပီးေက ဗမာက်ဴးေက်ာ္သူရို ့လက္ထဲက ရခိုင္ထီးနန္းကို ျပန္သိမ္းႏိုင္ခလို ့

မင္းေစာမြန္ နာေမခံပနာ ေျမာက္ဦးျမိဳ ့ကို တည္ခေရ။ ေဒ ၁၅ ရာစု အေစာပိုင္းကာလမွာ ဗမာလက္

ထဲကရာ ရခိုင့္ထီးနန္းကို ျပန္မသိမ္းႏိုင္ခေက ရခိုင္လူမ်ိဳးျဖစ္တည္လာမွဳစြာ ယင္းအခ်ိန္ကပင္ ဗမာရို ့

က်ဴးေက်ာ္ဖ်က္ဆီးမွဳကို ခံရျပီးေက နိဂုံးခ်ဴပ္လားလီပါဖို ့။ အားလုံးသိထားကတ္ေတအတိုင္း ၁၇၈၄ ခုႏွစ္မွာ

ဗမာတပ္တိစြာ ရခိုင္ျပည္ကို၀င္သိမ္းပနာ သန္းခ်ီေရ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိကို သတ္ျဖတ္ခကတ္ေတ။

မာက္ဦးနန္းေတာ္ကို မီးတိုက္ခကတ္ေတ။ ယိုင္ေက်းမွဳ၊ စာပီအမြီအႏွစ္တိအားလုံးကို မီးတိုက္ဖ်က္ 

ဆီးခကတ္ေတ။ ကတညဳကုန္းေတာ္က မဟာမုနိ ကိုယ္စားေတာ္တစ္ဆူကိုဖ်က္ဆီးပနာ မဟာမုနိဘုရားကို 

ခိုးယူပင့္ေဆာင္လားခကတ္ေတ။

           ေယဇုနန္ ့ ရခိုင္နန္ ့ဗမာၾကားက ႏိုင္ငံရီးျပႆနာစြာ ပင္လုံညီလာခံက ျမစ္ဖ်ားခံလာျခင္းမဟုတ္ပဲ 

သမိုင္းအနာက နက္ေတ။

           ရခိုင္ရို ့ကို သမိုင္းနန္ ့ခ်ီပနာ ဒုကၡပီးလာေရ ဗမာအုပ္ခ်ဴပ္ရီးစြာ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ရိုင္းစိုင္း 

လြန္းလွပါေရ။ အအုပ္ခ်ဴပ္ခံျပည္သူလူထုကို သနားညွာတာေရ တရားဥပေဒထြန္းကားေရ ဆိုစြာမ်ိဳး 

ဗမာအုပ္ခ်ဴပ္ရီး သမိုင္းမွာ မဟိပါ။ ဗမာပေဒသရာဇ္မင္း အဆက္ဆက္စြာ မင္းဆိုးမင္းယုတ္တိမ်ားျပီးေက 

ဗမာလူမ်ိဳးမွာ တရားမဲ့ အသိမဲ့ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ရာ ထြန္းကားခစြာကိုတြိရေရ။ 

       ၁၆ ရာစု ရခိုင္စာဆိုေတာ္ ပညာရွိသုခမိန္ၾကီး ဥကၠာပ်ံစြာ ရာဇသၾကၤန္ဘြဲ ့နန္ ့ သံတမန္တာ၀န္ကို 

ထမ္းေဆာင္ပနာ ဗမာျပည္အင္း၀ကိုလားခရေရ။ အင္း၀ဗမာမင္း၏အုပ္ခ်ဴပ္ပုံစြာ ရခိုင္သံအမတ္ၾကီး 

၏မ်က္စိမွာ ကေမာက္ကမ ကေျပာင္းကျပန္ ျဖစ္နိန္လို ့ “အထူးအထူး” ခ်ီ ဧကပိုဒ္သီဖြဲ ့ပနာ

ကိုယ့္ရခိုင္ျပည္ကို အျပန္မွာ ပစ္စာအျဖစ္ထားပစ္ခေရ။ ယင္းကဗ်ာစြာ ဗမာပေဒသရာဇ္သက္ဦးဆံပိုင္ 

စနစ္ကို သေရာ္ထားျခင္းျဖစ္ျပီးေက အအုပ္ခ်ဴပ္ခံ ဗမာျပည္သူလူထုကို ႏိုင္ငံရီးမ်က္စိဖြင့္ပီးဖို ့ 

ကေလာင္နန္ ့တိုက္ပြဲ၀င္ချခင္းပင္ ျဖစ္ပါေရ။

        ရခိုင္လူမ်ိဳးက လူ ့အသိစိတ္အျပည့္နန္ ့ ဗမာလူမ်ိဳးကို ေခတ္အဆက္ဆက္ အက်ိဳးေက်းဇူးျပဳ 

ပီးခကတ္ေကေလ့ ရခိုင္ရို ့ျပန္ရလာစြာက ဗမာရို ့၏ေက်းဇူးကန္းျခင္းရာ ျဖစ္နိန္ေရ။ ရခိုင္လူထု 

ဒုကၡဆိုက္ နိန္ကတ္ရေရ ဗမာအာဏာပိုင္အဆက္ဆက္ကပီးလာကတ္ေတ ပစၥကၡႏိုင္ငံရီးဖိႏွိပ္မွဳ 

ကေတာ့ေက ကမၻာမွာအဆိုးဆုံးလို ့ေျပာရပါဖို ့။ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီစနစ္၊ ဂ်ပန္ဖက္ဆစ္စနစ္၊ 

ဂ်ာမန္နာဇီစနစ္၊ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံက လူျဖဴလူမဲခြဲျခားမွဳစနစ္ဆိုးတိထက္ ဗမာအုပ္ခ်ဴပ္ရီးစနစ္က

 ဆိုးသြမ္းလြန္းေရ။ ရခိုင္ျပည္နန္ ့ရခိုင္လူမ်ိဳး တခုပိုင္ေလ့ ေဂါင္းမေထာင္လာႏိုင္ေအာင္

 ျပန္မထလာႏိုင္ေအာင္ ျဖတ္ေလးျဖတ္ ဖ်က္ေလးဖ်က္နန္ ့စနစ္တက် ဖ်က္လာကတ္ေတ။

 ဂုတ္သြီးစုပ္ထားကတ္ေတ။ ေနာင္ျဖစ္လာဖို ့ ရခိုင့္အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္တိကိုပါ ဗမာက

 ၾကိဳဖ်က္ထားေရ။ ရခိုင္ရို ့ေက်းရြာတိက အေခ်တိစြာ စာမသင္ရ…၊ အာဟာရမျပည့္၀၊ 

လူနိန္မွဳအဆင့္အတန္းကေလ့ ဗမာပေဒသရာဇ္တပ္တိ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကို ၀င္တိုက္ျပီးေက 

သန္းခ်ီေရ ရခိုင္သားရို ့ကို သတ္ပနာ မီးတိုက္ထားပစ္ခေရ တစျပင္ အေျခအေနအတိုင္းရာ ဟိနိန္ေရ။ 

အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးမွဳတခုေလ့မဟိလို ့ သိန္းခ်ီေရ ရခိုင္သားရို ့ ထိုင္း မေလးရို ့ပိုင္ တိုင္းျပည္တိမွာ

 ေခတ္သစ္လုပ္သားကြ်န္တိ ျဖစ္နိန္ကတ္ရျပီးေက သူရို ့က မြီးလာကတ္ေတ အေခ်တိစြာ စာသင္ခြင့္မရ…

တခုလူ ့အခြင့္အေရးေလ့ မရပဲ အေထြေထြလူမွဳကပ္ဆိုးၾကီးဆိုက္နိန္ေအာင္ ဗမာတိလုပ္ထားကတ္ျခင္းက

တခုပိုင္ေလ့ ခြင့္လႊတ္သီးခံႏိုင္စရာမဟိေရ အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္ပါ လတ္ေတ

ယင္းအတြက္နန္ ့ ဂနိကာလ ရခိုင္ရို ့ႏိုင္ငံရီးတိုက္ပြဲစြာ သာမန္ႏိုင္ငံရီးစနစ္အေျပာင္းအလဲ

ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတည္ေဆာက္ရီးဆိုေရ ကိစၥထက္ ျမင့္လြန္းေရ။ သီရီးရွင္ရီး အနာဂတ္မွာ

ရခိုင္လူမ်ိဳး ၾကြင္းက်န္ ရွင္သန္ရီးအဆင့္ကို ေရာက္ပါလတ္ရေရ။ တခ်ိဳ ့က ေဒအေျခအေနကို

သေဘာေပါက္နားမလည္ပဲ ေလဘရယ္ ဖယ္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္လာေက ရခိုင္ရို ့ေလ့

 အခြင့္အေရးတိ ရလာကတ္ဖို ့လို ့ထင္နိန္ကတ္ေတ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရာ အေမရိကန္ပိုင္ ဖယ္ဒရယ္ဒီမို

ကေရစီျပည္ေထာင္စုျဖစ္လာေက ရခိုင္လူမ်ိဳးစြာ အေမရိကန္က ရတ္ဒ္အိန္ဒီယန္း (Red Indians)

 ရို ့ပိုင္ ျဖစ္လာႏိုင္ေရ။ ေလဘရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးရို ့၏အမ်ိဳးသားရီး လကၡဏာအဂၤါရပ္၊

 ယိုင္ေက်းမွဳ၊ တန္ဖိုးတိကို စနစ္တက်ဖ်က္ဆီးတတ္ေတ ပင္ကိုယ္သေဘာတရား တိပါနိန္ပနာ

 လူမ်ိဳးေရာစပ္ေပါင္းစပ္ျခင္း (Assimilation) ကို ေဇာင္းပီးတတ္လို ့ အုပ္ခ်ဴပ္ခြင့္အာဏာရ

 လူမ်ိဳးကရာ ႏိုင္ငံရီးအခြင့္အေရးတိအားလုံးကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္လားတတ္စြာကို တြိရေရ။

 ေလဘရယ္ဒီမိုကေရစီ၏ဇာတိခ်က္ျမွပ္မူလဘူတျဖစ္ေတ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ အအုပ္ခ်ဴပ္ခံစေကာ့လူမ်ိဳးရို ့

 သီးျခားခြဲထြက္ျပီးေက ႏိုင္ငံသစ္ထူေထာင္ဖို ့တိုက္ပြဲ၀င္ လာနိန္ကတ္စြာကို ၾကည့္ေက ဗမာနန္

 ့ေပါင္းပနာ တခုပိုင္ေလ့ ေလဘရယ္ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ျဖစ္ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ျဖစ္ ထူေထာင္လို ့

မရႏိုင္ေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္နားလည္ထားသင့္ေရ။

အဂု ရခိုင္မ်ိဳးဆက္သစ္ရို ့အသက္စြန္ ့ပီးဆပ္ျခင္းရဲစြမ္းသတၱိအျပည့္နန္ ့တိုက္ပြဲ၀င္ပါလတ္ကတ္လို ့ 

လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ရီးအသက္၀င္ပါလတ္ေတ။ ဗမာနယ္ခ်ဲ ့ဆန္ ့က်င္ရီးနန္ ့ ရခိုင္အမ်ိဳးသား

 လွဳပ္ယွားမွဳၾကီးေအာင္ျမင္လာဖို ့က ရခိုင္ျပည္သူလူထုရို ့ႏိုင္ငံရီးႏိုးၾကားမွဳျမင့္လာပနာ က်ေရနိန္ရာက 

လြတ္ေျမာက္ရီးတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္လာကတ္ဖို ့လုိလာေရ။ ရခိုင္ရို ့ေရ တစ္ထပ္စာနန္ ့တနားေခ် 

အသာရဖို ့စြာေလာက္ကို မၾကည့္ပဲ တစ္သက္စာနန္ ့လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးလုံး လြတ္ေျမာက္ရီးကို ဦးစားပီး

 လုပ္လားကတ္ဖို ့ လိုအပ္ေတ။ ဗမာတိလားနိန္ေရလမ္းအတိုင္း ဗမာပဒုံးကိုဆြဲျပီးေက ေနာက္လိုက္

 (Tailism) ဘ၀ကို အဆုံးသတ္ပနာ ရခိုင္သမိုင္းကျပဌါန္းပီးထားေရ ရကၡိတလမ္းစိုင္နန္ ့ ရကၡမ႑ိဳင္ကို

 ျပန္ထူေထာင္ဖို ့ အခ်ိန္ေရာက္ပါလတ္ဗ်ာယ္။ ကိုယ္ပိုင္အခ်ဴပ္အျခာအာဏာနန္ ့ရခိုင့္ႏိုင္ငံရီးအေဆာက္ 

အအုံကို ရခိုင္ရို ့အုတ္ျမစ္ခ်တည္ေဆာက္ျပီးေက ရခိုင္ျပည္ကို ရခိုင့္အုပ္ခ်ဴပ္ရီးနန္ ့ ရခိုင့္ျပည္သူလူထု

ဆႏၵအတိုင္း ရခိုင္ျပည္သူလူထုအတြက္ ရခိုင္အစိုးရေပၚထြန္းလာခါမွရာ ရခိုင္ရို ့ရင္ဆိုင္နိန္ရေရ 

အေထြေထြလူမွဳကပ္ဆိုးဆိုက္နိန္ရျခင္းက လြတ္ေျမာက္လာကတ္ပါဖို ့။

Khing Myo Khing